h). Syndesmo-keratitis, enz. - De slepende ontsteking van het bind- en hoornvlies, of in het algemeen de uitwendige oog-ontsteking (onder welke benaming wij hier tevens dien specifieken vorm zullen begrijpen, die algemeen als ophthalmia purulenta, bekend is), is een waar "crux medicorum" in de militaire zieken-inrigtingen, omdat de onzekerheid, of men met een waar oog-lijden dan slechts met een kunst-voortbrengsel te doen heeft, hier vaak zeer groot is. Dagelijks komt zij als verergerde of als kunstziekte bij enkelen voor, tallooze malen is zij hij velen, misschien wel bij honderd te gelijk waargenomen ¹⁾, inzonderheid tijdens het meer bepaald heerschen der ophthalmia bellica, als ook in die tijden toen de onderstandsgelden voor geheele of halve blinden bijzonder vrijgevig werden toegestaan ²⁾. Hoewel de laatste oogziekte, ook zonder eenige misleiding, werkelijk zeer in het groot kan optreden, is het bewezen, dat zij dikwerf aan lage misleiding dienstbaar is gemaakt.

Als meest gebezigde hulpmiddelen tot het verergeren, onderhouden, of kunstmatig vormen van oog-ontsteking zijn ons en anderen de volgende bekend geworden: onophoudelijk wrijven van het oog met de ooglapjes, met de ruwe kapots-mouwen, met de wollen dekens; het uittrekken der ooghaartjes; het blootstellen van het oog aan omschreven togt-lucht, bijv. voor de reten van deuren en vensters, voor sleutelgaten, enz.; zelfs de moedwillige verwonding van het oog met de punten van messen en vorken ³⁾. In de tweede plaats volgt het inbrengen in het oog van allerlei prikkelende zelfstandigheden, zooals van zand, krijt, muur-kalk, groene zeep, zelfs van sublimaat en andere caustica; van Spaansche vliegen-zalf, tabaks-sap, tabaks-asch, snuif, buskruid, peper, planten-haren, scherpe planten-sappen ⁴⁾, enz. Ten derde werd daartoe niet alleen somtijds misbruik gemaakt van urine, maar velen zelfs hebben zich hier niet ontzien, om met opzet muco-pus gonorrhoïcum in hunne oogen te brengen ⁵⁾ !

Ter herkenning (die in het eerste der gegevene gevallen zeer zelden gelukt) bezigtige men dikwijls, ook met de loupe, de slijmvlies-plooijen van de oogleden, vooral het onderste, en den binnen-ooghoek, ten einde de overblijfselen der genoemde ingebragte vreemde ligchamen, brandkorstjes, enz. naauwkeurig op te sporen. Bij hen, die in behandeling zijn, stelle men deze nasporing, alsmede de bespieding, niet alleen soms ook des nachts of op andere onverwachte tijden in het werk, maar men doorzoeke nu en dan tevens hunne kleederen en kribben; meermalen onderschepte men daarbij de corpora delicti, of vond zelfs geschrevene voorschriften, welke het gepleegde bedrog aan den dag bragten. Voor het overige passe men hier de in het algemeen gegevene regelen toe; bij de ophthalmia purulenta bestaan er echter eenige bijzondere opmerkingen, welke ook tendeele hare waarde behouden voor de gewone gevallen van uitwendige oog-ontsteking. Het zijn de volgende:

1°) Of er uitsluitend soldaten en onderofficieren, dan of ook soms officieren, geneeskundigen, oppassers worden aangetast.

2°) Of geen der genomene maatregelen van voorzorg tot het voorkomen der verspreiding van de oog-ziekte doel treft.

3°) Of slechts één der oogen en bij voorkeur het regter oog wordt aangedaan ⁶⁾.

4°) Of de ontsteking telkens na de geringste beterschap weder aanwakkert, vooral gedurende den nacht.

5°) Of er (bij schijn van ophthalmia bellica) in den aanvang meer tranenvloed, dan wel de specifieke ruime afscheiding van muco-pus bestaat, en of de aandoening zich dan langen tijd alleen tot de uitwendige deelen van het oog bepaalt.

6°) Of de uitwendige oog-aandoening tot staan komt, zoodra het gezigts-vermogen van één der oogen verstoord is; of zij nu gereedelijk naar de behandeling luistert en zonder verdere recidieven ten einde loopt.

De behandeling van deze misleidings-ziekten vordert dikwijls, behalve de algemeene regelen, behalve het onvoorbereid isoleren ⁷⁾, een of ander der volgende dwangmiddelen, als:

a) Het verbinden van het aangedane oog door een' monoculus, met verzegeling der kringslagen van het verband ⁸⁾.

b) Het aanleggen van het dwangbuis of de handboeijen, of liever van houten, bordpapieren of gipsen arm-kokers, om den man te beletten de oogen met de handen aan te raken ⁹⁾.

c) Het opzetten van eene eigene soort van blikken hoofd-deksel, dat aan den hals wordt afgesloten, den z. g. "helm van Ballingall ".

Noten bij dit artikel

1) Meermalen is men in Engeland in de gelegenheid deze kunstgrepen in het groot waar te nemen; Gavin onder anderen zag herhaaldelijk, dat wanneer bij een of ander Engelsch Regiment het bevel is aangekomen, om zich naar de West-Indië of andere weinig gezochte Koloniën in te schepen, het getal oog-zieken in de Hospitalen daar ter plaatse aanmerkelijk toenam, om weer te verminderen, zoodra de expeditie was uitgezeild.

2) Dit geldt voor alle Landen, maar was vroeger vooral toepasselijk voor het Britsche Leger. Immers nadat een zeer gunstig Kabinets-besluit daar te lande was genomen, waarbij soldaten wegens het verlies van één der oogen met minstens 9 stuivers daags gegageerd werden, zag men het aantal oogzieken en blinden er hand over hand toenemen, zelfs zóó, dat men zich genoodzaakt vond deze bepaling omtrent het pensioen wegens verlies van één oog weder grootendeels in te trekken. Later, toen er zelfs in het geheel geen gagement meer gegeven werd voor éénoogigen, en men in tegendeel had vastgesteld, dat de reeds dienende soldaten om het gemis van één hunner oogen niet eens mogten worden ontslagen uit de dienst, is aan deze schandelijke bedriegerij paal en perk gesteld. Zie Massy en Gavin.

3) Zoo las ik bij Marshall eene mededeeling omtrent een' soldaat, dien men betrapte op het oogenblik, dat hij bezig was met een zijner kameraden herhaalde malen met eene etens-vork in het oog te prikken.

4) Bij het Spaansche Leger op Cuba ontdekte men, dat sommigen met opzet de haartjes van Dolichos pruriens in het oog hadden gebragt, anderen het sap eener Euphorbia-soort. Behalve eigene ondervinding, deelden de Offic. v. Gez. Gobée, Lippe, Verhoef en a. van verscheidene der overige opgenoemde stoffen voorbeelden mede. Register van voorgewende ziekten.

5) Uit onze armée zijn mij enkele voorbeelden der opzettelijk aangebragte etterachtige ontsteking door materies gonorrhoïca medegedeeld. Gavin zegt, dat daarvan bij de Engelschen een legio gevallen bekend zijn geworden. Carron du Villards verhaalt van een 60-tal Spaansche militairen op het eiland Cuba, die hem zelve hadden bekend, daartoe de toevlugt te hebben genomen. Wanneer men nagaat, welk een outzettend getal lijders er somtijds met deze oog-ziekte behebt is geweest, bijv. volgens Vetch, dat er in Groot Brittannie, in het begin van deze eeuw, binnen een tijdvak van vijf jaren, ruim 2000 manschappen ten gevolge van blindheid deswegens zijn afgekeurd; of volgens Carron, dat op Cuba, in zeventien jaren, 7000 slagtoffers der ophthalmia purulenta onder de bezetting van dit eiland zijn voorgekomen (Annal. D'oculist. Novembre, 1854), - zoo moet men te regt beducht zijn, dat onder dit aantal voorzeker verscheidenen zijn geweest, die het verlies van hun gezigt aan opzettelijke besmetting verschuldigd waren!

6) Dit vermoeden wordt nog sterker, als er uitzondering bestaat voor het linker oog, wanneer de zoodanige persoon linksch is. Vergelijk Gavin, blz. 326, aan wien ik de meeste dezer opmerkingen ontleend heb.

7) Men isoleert hen, om hun alle middelen van bedrog te onthouden; doch wanneer men nagaat de lange lijst van middelen hier in gebruik, zal men ligt beseffen, dat men hun niet gemakkelijk alle gelegenheid tot aggravatie kan ontnemen.

8) Bij het verzegelen van dit verband en van andere dergelijken, neme men steeds in acht, om onder het verband, waar men het lak en het zegel plaatsen wil, een dik stuk watten te leggen, ten einde geene brandblazen te verkrijgen! - Men kan ook alleen de oogleden afsluiten door kleefpleister, goudvlies, collodion, enz.

9) Indien men tot deze meer heroïsche dwangmiddelen mogt overgaan, zoo stelle men altijd als voorwendsel daartoe de noodzakelijkheid uit een geneeskundig oogpunt voor, om hun namelijk aldus in hun eigen voordeel te beletten, bijv. gedurende den slaap, of ook anders, onwillekeurig de oogen te wrijven.

§ 79. Strabismus

Inhoudsopgave

§ 81. Obscuratio et maculae ...

Deze pagina is voor het laatst gewijzigd op: 06 March 2021.