Nationale Militie - Geneeskundig Onderzoek

Handleiding tot de leer van het Militair Geneeskundig Onderzoek

§ 138. Urethritis

d). Urethritis. - Het is niet te ontkennen, dat er mogelijkheid bestaat tot het kunstmatig vormen van dit gebrek. Er zijn in de militaire practijk enkele voorbeelden daarvan opgeteekend, waar tot dit einde "injectiones irritantes" zelfs "inoculatie van het virus gonorrhoïcum", zijn te baat genomen ¹⁾; doch zulke gevallen zijn uiterst zeldzaam.

Van veel meer gewigt, althans wat de menigvuldigheid van het voorkomen betreft, is het optreden van urethritis als morbus dissimulatus. Vele en dikwijls juist de meest oppassende soldaten koesteren eene zekere afkeer tegen de Hospitalen, en, eenmaal in dezen opgenomen, branden zij van verlangen om daaruit te worden ontslagen. Hierin ligt de voorname oorzaak (somtijds nog gesteund door het ligt achten dezer kwaal, alsmede door schaamte of door vrees) van het veelvuldig verzwijgen en verheelen van gonorrhoea, zoowel bij de gewone wekelijksche visitatiën, als door de reconvalescenten in de militaire zieken-inrigtingen, Hiertoe bezigen zij de volgende kunstgrepen: even vóór de visitatie of de visite, "emittunt urinam, instituunt frigidas penis lotiones, atque interdum muco-puris effluxum impediunt globulos, e mica panis, e cerd aliisve ²⁾ confectos, in urethram inducendo". Uit dien hoofde is het, bij de Korpsen, een nuttige ontdekkings-maatregel, om de manschappen soms buiten tijds, op geheel onverwachte uren aan deze visitatie te onderwerpen, dewijl dan geene der genoemde prophylactica kunnen worden in het werk gesteld.

Bij deze visitatie moet men zich niet te vreden stellen met de bezigtiging van den penis, zoo als somtijds geschiedt, maar men behoort den top van den wijsvinger, van uit het perinaeum, langs den geheelen loop der urethra drukkenderwijze naar voren te bewegen, waardoor men een droppel pus doet te voorschijn treden of de corpora aliena, boven vermeld, gewaar wordt. Tevens lette men niet alleen op den uitvloed, maar ook op de zwelling en kers-roode kleur der mucosa van het orificium urethrae, op de soms begeleidende opzetting der lies-klieren, op de aanzwelling der epididymis of bijzondere gevoeligheid der testiculi, op aanwezige ettervlekken in het hemd. Ten opzigte van dit laatste verschijnsel vergete men niet, dat dit kleeding-stuk, kort voor de visitatie, "renovatum esse potest, aut ita mutatum, ut pars anterior nunc posterior versa sit".

Bij reconvalescenten, die het voortbestaan hunner gonorrhoe trachten te dissimuleren, kan in de Hospitalen eene verdere uitbreiding aan dit onderzoek worden gegeven. Op den voorgrond staat daarbij de uroscopie. In de meeste gevallen van z. g. "nadruiper" toch treft men in de urine een slijmachtig wolkje aan, met of zonder vlokjes of draadjes, uit aaneengehechte epitheliumcellen en etter-ligchaampjes bestaande. Intusschen zij men ten deze weder bedacht, dat de urine, welke men daartoe bezigtigen wil, in onze tegenwoordigheid geloosd en op eene verzekerde plaats bewaard moet worden, ten einde te voorkomen: "ne talis urina ab aliis commilitonibus, jam in statu sano versantibus, desumta sit" ³⁾.

Eindelijk kan men ook eenigermate in de beoordeeling der waarheid, in deze gevallen, worden geleid, door de wijze te beschouwen, op welke de urine-lozing zelve geschiedt, of daarbij uitdrukking van pijn wordt gegeven, of de vorm der straal normaal zij, enz.

Aanmerking: Niet alleen ten opzigte van urethritis, maar ook van andere venerische ziekten in het algemeen, moet de Off. v. Gez., bij zijne kazerne-visiten wel toezien, dat hij in den aard daarvan niet worde om den tuin geleid. Dikwijls toch wenden venerische manschappen pogingen aan, om niet als zoodanig, maar als koortsig in het Hospitaal te worden opgenomen. Zij verzwijgen alzoo hunne ware kwaal en verzinnen een of ander verdicht gebrek. Bepaaldelijk bij orchitis e causa syphilitica is het mij, bij de kavallerie dienst doende, herhaalde malen voorgekomen, dat zij zich aanmelden als "de koorts" te hebben (die er dan werkelijk soms ook bij aanwezig is), of wel, dat zij dit gebrek wilden doen doorgaan als van mechanischen oorsprong, bewerende dat het door eenen stoot tegen den "knop van den zadel" was ontstaan. Men verzuime bij die gelegenheid nimmer, tevens het orificium urethrae te drukken en te bezigtigen, als waardoor de zaak zich in den regel zal ophelderen.

Noten bij dit artikel

1) Van het laatste is door den Off. v. Gez. Gobée een voorbeeld ontdekt. Beck, Gavin en anderen maken daarvan insgelijks melding.

2) Men heeft mij verzekerd, dat daartoe soms knevel-was of dïk schoen-smeer werd gebezigd. Over de aanwending der gewone cera werd door Marshall een geval medegedeeld.

3) Het sonderen der urethra, ten einde pus of pijn te ontdekken, is ook wel eens als herkenmiddel aangegeven, waarbij men volgens Kerst eene was-bougie met een fijn linnen lapje omwikkeld, om de ettervlekken beter te zien, kan gebruiken. Hiermede moet men evenwel omzigtig zijn, daar men hierdoor wel eens gevaar loopt van de urethritis te doen recidiveren, althans bij zeer gevoelige voorwerpen.