A). Bij het visiteren der bovenste ledematen, - hetwelk een der meest gewigtige gedeelten van het militair-geneeskundig onderzoek uitmaakt, daar hunne krachtige ontwikkeling zoo tot den aanval als tot de verdediging, zoo tot den wapenhandel als tot dienslverrigtingen van allerlei aard, ten eenenmale onmisbaar is, - begint men, met zijne aandacht te vestigen op den stand der schouders. Daarin kunnen vrij aanmerkelijke afwijkingen voorkomen, zoo ten gevolge van vroegere fracturen en luxaties der het schoudergewricht zamenstellende of omringende beenderen, als door verdraaijing van de ruggegraat; soms slechts door verkeerde gewoonte bij het zitten of schrijven, met vorming van een "hoogen schouder". Indien men de hoegrootheid van het verschil in hoogte der beide schouders in graden wil bepalen, of uitdrukken, zoo trekke men eene horizontale lijn, door middel van een liniaal, over de processus coracoïdei of acromia aan beide zijden en late daarop eene loodlijn vallen van af den pomum Adami. Nu onderzoeke men de lengte der armen, zoowel in betrekking tot den tronk, als tot elkanderen. Tot onderlinge vergelijking late men de armen regt voor het midden van het borstbeen uitsteken, terwijl de handpalmen en vingertoppen gelijkelijk tegen elkaar gehouden worden. Bij twijfel van verkorting, doe men de armen ter weêrs-zijde regt uitstrekken en mete van het midden des borstbeens tot aan den top van den middel-vinger. Om te weten, of de opper-arm, dan wel de voor-arm verkort is, mete men, voor genen, van af het acromium tot aan den condylus internus humeri; voor dezen, van af het olecranon tot aan de processus styloïdei. Intusschen houde men in het oog, dat een gering lengte-verschil, bijv. van 1 à 2 Ned. duimen, hier ter bepaling van ongeschiktheid veel minder van belang is, dan aan de onderste ledematen. Vervolgens geve men acht op den omvang der armen. Belangrijke verschillen hierin moeten door den meet-band of den dikte-passer worden geconstateerd. Nogtans behoort ook hier weder te worden opgemerkt, dat een klein verschil van geene beteekenis is. Immers vindt men in den regel, dat de regter arm iets meer ontwikkeld is dan de linker (echter niet meer dan circa 1 Ned. duim), met uitzondering van die individuen, welke linksch of volkomen ambidexter zijn ¹⁾. Tevens is het van belang te letten op de normale teekening der spieren, op de spier-uitdrukking of z. g. physiognomie van het deel. De laxiteit der spieren wijst op algemeene ligchaams-zwakte, onlangs doorgestane ziekten, beginnende of dreigende paralyse, enz. In verband daarmede moet soms ook worden gelet op den warmte-graad en de gevoeligheid van de huid. Aan de huid zelve, op mogelijk voorkomende likteekens, zoo als van Spaansche vliegen of aderlatingen, dewijl deze eene meer bepaalde rigting kunnen geven aan het onderzoek, bijv. met het oog op ontkende of twijfelachtige borst-kwalen, dyscrasiën, enz.

In de beschouwing der bovenste ledematen bekleedt die van de hand de eerste plaats. Dit "orgaan der organen" verdient niet alleen ten naauwkeurigste te worden bezigtigd, maar ook in zijne bewegingen ten zorgvuldigste te worden nagespoord. Hare bezigtiging reeds, uit een geneeskundig oogpunt "cheiromanthia medica" te noemen, kan soms tot belangrijke gevolgtrekking omtrent duistere of geheim gehoudene ziekten aanleiding geven. Zoo bijv. wijzen buitengewone vermagering of zuchtige toestand op den habitus pathologicus in het algemeen; zoo de blaauwe kleur der vingertoppen en nagels op hart-ziekten; zoo de eigenaardige bouw der vingers met gekromden vorm der nagels soms op tuberculosis pulmonum ²⁾; zoo de uitzetting der vingergewrichten op rachitis en arthritis, enz. Ook de kenmerken van werkzaamheid der hand kunnen enkele duistere punten, waarover ons oordeel gevraagd wordt, ophelderen, inzonderheid bij het voorwenden van zwakte, verlamming, verstijving, of ander onvermogen tot arbeid. Dit niet alleen bij onwillige lotelingen, maar vooral bij het herkeuren van tijdelijk gegageerde militairen. In die gevallen kunnen het versche eelt der handpalmen, ligte verwondingen, door naald-steken, of splinters, kalk of verw aan de vingers of onder de nagels, meermalen in duidelijke tegenspraak zijn met het voorgeven dier personen, wanneer zij ons willen diets maken, dat zij korteren of langeren tijd te voren in eene volstrekte ongeschiktheid tot handen-arbeid hadden verkeerd, zoodat zij niet in hun levens-onderhoud konden voorzien.

Ten einde, bij het visiteren, de handen met gemak te kunnen bezigtigen, late men den man zijne beide armen regt voor zich uitsteken, de handen op ons bevel omkeeren, de vingers uit eikanderen spreiden en ze dan in alle rigtingen vertoonen.

Na dit uitwendig onderzoek, ga men over tot dat der verrigtingen, te weten, tot het nasporen van de kracht der spieren en de bewegelijkheid der gewrichten, welke zich ten deele reeds bij het toezien op de wijze van het aan- en uit-kleeden kunnen te kennen geven. Al de daartoe noodige bewegingen, als extensio, flexio, pronatio, supinatio, adductio, enz., moeten daarbij worden in het werk gesteld, - te beginnen met het schoudergewricht, om geleidelijk met die der vingers te eindigen. Daarbij is het in praxi zeer gemakkelijk, om sommige bepaalde houdingen der armen te doen aannemen, bijv. de beide armen te doen buigen, zoodanig, dat de vingertoppen nu eens de schouders aanraken, dan op het hoofd worden geplaatst; of wel men late de armen boven het hoofd uitsteken en ze dan kruisen in den nek, op den rug, voor de borst, enz. Men kan hierbij ligter iets verzuimen, dan te veel doen. Zelfs heeft men toe te zien op de beweging van enkele spieren in het bijzonder. Vooral aan de vingers is het niet genoeg, deze "gezamenlijk" te doen buigen en strekken, door het sluiten en weder openen der handen (waarmede velen zich alleen vergenoegen), maar men behoort elken vinger en van ieder hunner elk lid afzonderlijk te beproeven, waarbij somtijds de atrophie of zelfs het geheel ontbreken van enkele spieren ³⁾ aan het licht komt. Over het soms voorkomend verlies van enkele vingers of enkele vinger-leden kan in het algemeen moeijelijk een bepaald voorschrift worden gegeven. De Keurings-reglementen in verschillende Landen luiden daarover niet eenstemmig. Ongeschiktheid daardoor aan te brengen kan ook te veel afhangen van de positie van het individu (dienstpligtigen of vrijwilligers), van het verschil der vingers, van de overgeblevene vaardigheid der hand, van de bestaande oorzaak, enz. ⁴⁾. Wat het aanwezen van overtollige vingers of buitengewonen omvang van een der vingers of duimen betreft, daarbij neemt men vrij algemeen alleen dan geschiktheid voor de dienst aan, wanneer de bewegelijkheid van het deel er niet door lijdt, en de overcomplete of vergrootte vingers overigens normaal gevormd en evenredig geplaatst zijn.

Ten slotte moet nog worden gewaarschuwd, om bij het beproeven der functie van de bovenste ledematen wel toe te zien, dat de bevolene bewegingen niet somtijds met voordacht te snel worden uitgevoerd. Door grooten spoed ten dezen, trachten vrijwilligers, gelijk ons bekend is, soms met vrucht, beslaande afwijkingen van deze deelen (zoo als geringe misvorming, anchylosis, verkorting der vingers, of verlies van vinger-kootjes) aan de waarneming te onttrekken ⁵⁾.

Noten bij dit artikel

1) Marshall vond, op een getal van 91 personen, bij 68 den regter arm sterker ontwikkeld en dikker, dan de linker.

2) Meermalen zag ik hierop uitzonderingen; wel is waar verkrijgen de vingers bij gevorderde phthisis een eigenaardig voorkomen, doch de in de § aangeduide wijzigingen in hunnen bouw en in den vorm der nagels zijn in den aanvang dezer ziekte op verre na niet standvastig voorhanden.

3) De Hr. Kerst heeft als zoodanig waargenomen, dat vooral de adductor en de flexor pollicis brevis geatrophieerd kunnen zijn of geheel ontbreken, afwijkingen, waardoor dienst-ongeschiktheid kan worden te weeg gebragt. Aan den opper-arm moet men daarop insgelijks ten opzigte van den pectoralis major bedacht zijn.

4) Zie hierover ons Keurings-Reglement. Ten opzigte van de opzettelijke verminking of het verlies van vingers en vingerleden door lotelingen is in dit Reglement vastgesteld, dat deze daarmede toch moeten aangenomen en gebezigd worden voor speciale diensten. - In het Pruissische Reglement worden dienstpligtigen met gedeeltelijk verlies of verstijving van vingers insgelijks ingelijfd en daar zelfs in actieve dienst opgenomen. Bij verlies van den linker wijsvinger, of van den ring-vinger aan de eene of andere hand, worden zij déér nog geschikt geacht voor Infanterie en vesting-Artillerie. - Bij verlies van den regter wijsvinger nog voor de vesting-Artillerie. - Bij verlies van den ring- of middel-vinger aan de linker-hand nog voor de Kavallerie. - Het is, onzes inziens, minder juist dergelijke algemeene voorschriften te geven; de graad der verrigtings-stoornis, door deze afwijkingen aangebragt, is niet a priori te bepalen en moet door beproeving voor ieder individu worden geconstateerd. Inzonderheid zouden wij opkomen tegen de laatstgenoemde aanneming van kavalleristen. Ofschoon enkelen met goeden wil misschien van lieverlede zich kunnen gewennen aan het houden van den teugel met eene zoodanige linkerhand, zijn wij toch van oordeel, dat evenwel de kavallerist zijne beide handen volkomen tot zijnen wil moet hebben. De linker is hem in den regel onmisbaar voor het rigtig bestuur van den teugel, de regter voor het krachtig voeren van zijn wapen. Al de vingers moeten daarbij werkzaam zijn.

5) Ons zijn daarvan een paar gevallen bekend; één waar anchylose van den pink, één waar gemis van een nagelkootje aan de regterhand, bij vrijwilligers, was over het hoofd gezien. Ook Fallot deelt een belangrijk voorbeeld van dergelijken aard mede. Wat meer is, Brown zag eens een' rekruut, bij welken men, door oppervlakkigheid in het visiteren, eene slecht geconsolideerde fractuur van den voorarm zou hebben kunnen miskennen ! Althans zag hij dezen persoon al de bewegingen, die men gewoonlijk bij de visitatie laat doen, vrij voldoende volbrengen!

§ 154. Incontinentia faecum

Inhoudsopgave

§ 156. B. Onderste Ledematen

Deze pagina is voor het laatst gewijzigd op: 06 March 2021.