Nationale Militie - Geneeskundig Onderzoek

Handleiding tot de leer van het Militair Geneeskundig Onderzoek

§ 160. Contractura et anchylosis

c). Contractura et anchylosis. - Reeds ter loops werd vroeger aangestipt, dat aan vingers of teenen minder of meer belangrijke graden dezer gebreken, bij eene oppervlakkige visitatie van dienstzoekenden, door dezen zouden kunnen worden gedissimuleerd. Men zie alzoo steeds wel toe, dat de bevolene bewegingen dezer deelen niet met te grooten spoed worden bewerkstelligd, maar volge die, voor elk onderdeel in het bijzonder, naauwkeurig.

Veel meer kan in de militaire practijk simulatie plaats vinden, van gewrichts- verstijving of verkromming. Althans in vorige jaren zijn verscheidene geneeskundigen ten dezen de speelbal geweest van bedriegers, wanneer deze groote spierkracht aan vastberadenheid en volharding paarden. Inzonderheid bij het Engelsche scheepsvolk schijnen z. g. stijve armen, knieën, vingers, enz. ongeloofelijk algemeen als morbi imitati te worden verkozen. In het bijzonder schijnt deze nabootsing voor het elleboogs- en het knie-gewricht niet bijzonder moeijelijk te vallen, dewijl de krachtige spierwerking daar ter plaatse meer aanhoudende inspanning toelaat of begunstigt ¹⁾. Als oorzaken worden veeltijds "dolores rheumatici" beschuldigd, "quia minus facile horum absentia detegi potest". Andere malen fracturae, vulnera, ambustio, contusio, etc., inzonderheid wanneer "cicatrices" of andere "vestigia" daarvan zijn aan te wijzen. Sommigen grepen de gunstige gelegenheid aan, om na het doorstaan van deze of andere ziekten, of ook na operaties, de werkelijk overgeblevene stijfheid in de bewegingen te aggraveren, waarvan ons een voorbeeld na de genezing van een aneurysma bekend is ²⁾. Niet alleen echter is zoodanige overdrijving of nabootsing hier niet vreemd, maar men heeft ook voorbeelden aan te wijzen van "formatio artificialis" dezer aandoeningen, zoo door "combustio voluntaria" als door "fasciatio" of andere wijzen tot het bewaren eener "immobilitas completa, durante tempore longo" ³⁾.

Tot het herkennen van simulatie kan men in sommige gevallen geraken, door de waarneming, dat alsdan, bij de bestaande spanning der pezen in den omtrek van het stijve gewricht, ook de spierbuiken zelve in krachtige zamentrekking verkeeren, wanneer men de minste poging tot uitrekking in het werk stelt. Nog duidelijker springt daarbij soms de opzettelijke tegenwerking van den simulant in het oog, door de zigtbare inspanning of medewerking der z. g. synergische spiergroepen van andere, dan de aangedaan schijnende, ligchaamsdeelen, door het inhouden van den adem, het rood worden van het gelaat, het klagen over pijn bij de minste aanraking, enz. ⁴⁾. Bij het onderzoek op de overgeblevene bewegelijkheid van het gewricht, is nog een tweede punt, dat onze hooge opmerkzaamheid verdient en hetgeen niemand, die ooit incomplete anchyloses (want bij de geheel complete bestaat meestal geen de minste twijfel), heeft onderzocht, kan zijn ontsnapt, dat men namelijk, tot op eene zekere hoogte met de extensie gevorderd zijnde, de beweging nagenoeg eensklaps voelt ophouden, waarbij als het ware een kleine schok zoowel door den patient als door den geneeskundige wordt waargenomen, met een gelijktijdig duidelijk gevoel van sterkeren weerstand. Simulanten hebben het niet in hunne magt, dit verschijnsel natuur-getrouw na te bootsen. Deze houden reeds terstond bij het begin der bewegings-proeven en op alle hoogten van buiging of strekking, het lid even stijf. Ook beginnen deze meestal dadelijk te klagen over pijn, terwijl bij de anchylosis incompleta de beweging tot aan den gezegden wederstand onpijnlijk is. Nog heeft men op te merken, dat wanneer er geene andere sporen van vroeger doorgestane gebreken of ziekten voorhanden zijn, toch veeltijds bij de echte contracturen of anchyloses, in niet verouderde gevallen nog teekenen voorhanden zijn van meer of minder slepende ontsteking in den omtrek, terwijl bij een langer beslaan daarvan altijd vergezellende vermagering of zelfs atrophie van het deel voorhanden is. Tot zekere ontdekking zijn eenige bijzondere middelen, bij de algemeene (v. a. bespieding "durante somno", de alcoholisatie, enz.), aangeprezen. Onder deze noemen wij in hoofdzaak de volgende:

1) Vermoeijing der spier-werking. - Aanhoudende uitrekking, hetzij door de handen, soms tegen de knie van den geneeskundige, hetzij door helpers, hetzij voorzigtig door steeds zwaardere gewigten ⁵⁾, hetzij door een takel-toestel of op een rekbed, doet natuurlijkerwijze eindelijk zelfs de krachtigste spieren zwichten. Ter bevordering der eerstgenoemde pogingen daartoe, met de handen alleen in het werk gesteld, kunnen verscheidene adjuvantia worden aangegrepen, bijv. de afleiding der gedachten, het aanleggen van een natten zwachtel, een lederen riem, of liever nog van een stevig tourniquet om de spierbuiken boven het krom of stijf gehouden gewricht, waardoor men lijdelijk de spieren, die hierop werken, ontzenuwt of verzwakt. Met hetzelfde doel kan men den persoon in dien eigenaardigen toestand van magteloosheid brengen, welke bij de repositie van sommige ontwrichtingen wordt gebezigd. In ouden tijd was als zoodanig de venaesectio in zwang "ad lipothymiam usque"; later werd meermalen daartoe gebruik gemaakt van den tartarus emeticus" en lavage, terwijl in onzen tijd nog de de beste uitkomsten werden verkregen door de aetherisatie!

2) Het aanjagen van vrees. - Als zoodanig bijv. werd in verscheidene gevallen nagebootste knie-verkromming ontdekt door vrees van te vallen. Men liet de personen zich op eenige verhevenheid een paal of eene plank plaatsen, alleen op het gezonde been staande. Zoodra zij dit niet langer konden uithouden, zag men hen het kromme been uitstrekken, om zich alzoo in evenwigt te houden ⁶⁾. - Eene andere proef bestond, bij imitatie van contractuur der heup-gewrichten, in de vrees van te zullen verdrinken. De persoon werd, in eene zittende houding, in eene halfvolle badkuip geplaatst, die al meer en meer met water werd gevuld, om te zien, of de persoon niet ten laatste zich genoodzaakt zou vinden, van op te staan ⁷⁾ !

3) Aanhoudende beweging. - Deze proef kan inzonderheid in aanmerking komen bij voorgewende verstijving van één of meer vingers. Men kan den simulant alsdan zeer spoedig vangen (tenzij hij zich daarin op eene voorbeeldige wijze heeft geoefend) door hem te bevelen, zonder ophouden en snel, in onze tegenwoordigheid, met vooruitgestokene hand, de overige vingers te buigen en uit te strekken ⁸⁾.

Hoezeer men door deze en andere middelen voor zich zelven zeker is in zijne diagnose, is het toch meermalen gebeurd, wanneer men met geslepene bedriegers te doen had, dat zij terstond, nadat de uitrekking werd opgeheven, van lieverlede weder op de oude wijze voortgingen met deze misleiding, In dit geval bestaan de voornaamste grondregelen ter behandeling in: De aanhoudende en tot afmatting, maar meer nog tot verveling toe voortgezette, kunstmatige oefeningen der aangedane deelen, door gymnastiek, loopen, springen, dragen, trekken, in verband met eigenhandig en voorzigtig uitgevoerde extensies, enz. In andere gevallen zagen wij met voordeel gebruik maken van blijvende uitrekkende verbanden, bij ligging te bed, afzondering en schraal dieet. Somtijds ook zal de vrees voor het mes enkelen kunnen afschrikken, bij de noodig geoordeelde teno- en myotomie, of bij den te doenen voorslag tot de extensio violenta, zelfs tot de amputatio van het deel.

Eene opmerking mag ik bij dit artikel niet onvermeld laten; zij betreft de ruwe wijze, waarop ik gezien heb, dat enkele Offic. v. Gez. hier soms te werk gingen. Nog vóór dat door eenige der opgegevene diagnostica verzekering bij ben bestond van simulatie, stelden zij, soms met groote kracht-aanwending, voor hunne knieën of anderzins, pogingen in, om de kromme deelen regt te zetten. Ofscboon ik daarvan persoonlijk de mogelijk treurige gevolgen, in gevallen van dwaling, niet heb bijgewoond, moge ons toch het voorbeeld van eenen Belgischen geneeskundige ter waarschuwing strekken, die in een' dergelijken casus dubius, eene hem voorgewend schijnende anchylosis door geweldsuitoefening plotseling en in eens trachtte te overwinnen, en de hier werkelijk bestaande adhaesies met dezen uitkomst verbrak, dat hij, in plaats van een' simulant te ontmaskeren, later getuige moest zijn, dat de afzetting van het deel, wegens opgevolgde arthrocace, noodzakelijk werd ⁹⁾ !

Noten bij dit artikel

1) Behalve dat ik zelf, vooral in de kliniek van den Heer Kerst, gevallen van dezen aard heb bijgewoond, werden daarvan voorbeelden beschreven of mij medegedeeld door Aldenrahd, Baudens, Fransen, Fallot, Favin, Hutchinson, Honig, Schmidt en anderen, hier onder te vermelden. Bij velen daarvan werd echter door de in fine opgegevene middelen spoedige ontdekking verkregen.

2) Wij zagen dit bij eenen artillerist; na per ligaturam geopereerd te zijn van een aneurysma popliteum, bleef hij een moeijelijken gang aggraveren.

3) In een enkel geval zou ten langen laatste knie-verkromming zijn daargesteld door het langdurig voortgezet dragen van een zeer hoogen hak onder den schoen van één der voeten ! ?

4) Men zij intusschen bedacht, dat al deze uitingen van tegenwerking bij overgevoelige personen ook eenvoudig gevolg kunnen zijn van vrees voor pijn.

5) Aan de stijve of kromme vingers, armen of voeten bevestige men, voorzigtig, eenig gewigt (natuurlijk niet te zwaar, hetgeen men vooraf het best bij wijze van vergelijking aan zich zelven beproeft) zorgende, dat geen voordeelig steunpunt worde gegeven en dat bijv. de arm door een vast kussen van den tronk worde verwijderd. In meer dan een voorbeeld van misleiding zag men daardoor spoedig de aangedane deelen beginnen te beven, gestrekt of gebogen worden en de gewigten zakken of vallen.

6) Percy en Laurent geven op, door dit middel (plaatsing op een "piquet"?) niet minder dan een dozijn simulerende miliciens te hebben overtuigd.

7) In één geval zag Marshall, een' zoodanigen malenger, bij welken het water letterlijk tot aan de lippen was gekomen, ijlings overeind rijzen en zich overwonnen bekennen. Men heeft bij deze proef voorzeker de voorzorg genomen, om de armen aan het lijf te bevestigen; anders komt zij mij moeijelijk denkbaar voor. - Eene wijziging dezer proef, - die beide ook bij paralysis imitata zijn voorgeslagen, - bestaat in het van lieverlede verhoogen der temperatuur van het bad! - Het is gelukkig, dat men tegenwoordig zulke kunsten zelden of nimmer meer behoeft.

8) Met Speyer, heb ik meermalen de nuttige werking daarvan ondervonden; inzonderheid is dit eenvoudig middel mij zeer dikwijls van dienst geweest, om ingeval van twijfel mij zelven te overtuigen, dat de verstijving of verkromming in waarheid bestond.

9) De vroegere methode van Louvrier, de latere wijziging daarvan, door Langenbeck, hebben wel is waar doen zien, dat de "violente extensie" dikwijls wordt getolereerd zonder dusdanige gevolgen, maar men leert hieruit, even als uit eenige vroegere, zelfs doodelijk afgéloopene gevallen van L., dat men niet te absoluut op eene goede uitkomst mag rekenen.