Nationale Militie - Geneeskundig Onderzoek

Handleiding tot de leer van het Militair Geneeskundig Onderzoek

§ 187. Neuralgiae

h). Neuralgiae ¹⁾. - De oude ziekte-klasse der z. g. "dolores" bekleedt onder de misleidings-ziekten niet alleen in den militairen stand, maar ook bepaald in het burgerlijk-maatschappelijk leven, eene zeer voorname plaats. Daar zij inzonderheid in den aanvang van hun ontstaan, en bepaaldelijk in de vrije tijden, zich nagenoeg alleen subjectief aan de lijders zelven te kennen geven, bestaat hier groote aanleiding tot dwaling in de boordeeling. Bij den nog geringen invloed van positieve diagnostica, bij de nog steeds duistere zijde in de kennis der neuro-pathologie, kan men hier niet te omzigtig zijn in zijn oordeel en zijne besluiten. Van den eenen kant, leest men hier treurige voorbeelden van misvatting bij onschuldigen (§ 51), doch van de andere zijde, ontmoet men hier verwonderlijke voorbeelden van volharding en van welslagen in deze misleiding, niettegenstaande een' geruimen tijd, soms zelfs jaren lang, geene middelen van waarneming waren verzuimd ²⁾.

Dit moet vast staan, dat men de overtuiging bezit, hoe ligtelijk werkelijk bestaande neuralgiën kunnen worden miskend ³⁾. Intusschen vergete men insgelijks niet, dat zij zeer gemakkelijk kunnen worden gedissimuleerd of gesimuleerd.

¹⁾ Neuralgiae dissimulatae. Onder de weinige objectieve verschijnselen daarvan, welke hier ter herkenning in aanmerking kunnen komen, herinneren wij eerstens, aan het onderzoek van de columna vertebralis, tot het nasporen van een "punctum dolens", uit hoofde de z. g. spinaal irritatie zoo dikwijls bij neuralgiën in het spel is. En in de tweede plaats, aan de eigene uitdrukking van lijden in de gelaatstrekken, aan de soms karakteristieke physiognomie van de pijn. Zoo bijv. lette men bij cephalalgia negata op mogelijke dofheid van het oog, op licht-schuwheid, en het z. g. "betrokken" zijn van het aangezigt; zoo bij prosopalgia negata op mogelijke vermagering der wangen en krampachtige misvorming der gelaats-spieren; zoo bij odontalgia negata op de soms onwillekeurige of automatische beweging van de hand naar de pijnlijke kaak; bij enteralgia negata op het optrekken der bovenlip, enz. enz.

2) Neuralgiae simulatae. Ter ontdekking van deze is het dikwijls allernoodzakelijkst, "officiële bescheiden" aangaande den vroegeren gezondheidstoestand van den persoon bij de Gemeenten of de Chefs der Korpsen in te winnen. Voor het overige passe men op deze de in het algemeen gegevene middelen van diagnose toe, (§ 42 en volgg.). Hierbij noemden wij bijv. het examen aegrotantium, de gewone "ondervraging", en die, welke bij wijze van "strikvragen" geschiedt. Dit inzonderheid om op te merken, of de uitdrukking of beschrijving der aangegevene pijnen met de gewone of natuurlijke opgave daarover overeenstemmen. Den pseuda-rheumaticus bijv. vrage men: of zijne pijnen niet vooral "over dag" toenemen? of die niet gelijken naar het kloppend gevoel van eenen zwerenden vinger? ⁴⁾. Bij prosopalgia ficta vrage men: of de gezigts-pijn niet toeneemt bij "sterke drukking" op de pijnlijke plaats? Bij pleurodynia ficta: of de pijn in de zijde niet veel sterker is bij aanraking met de hand, dan bij het ademhalen? enz. enz. Wijders lette men op de aan- of afwezigheid van begeleidende verschijnselen; bijv. bij rheumatische pijnen op de sedimenterende urine, bij zuivere neuralgiën op de urina aquosa; bij gastralgiën op dyspepsia of stoornissen in den onderbuik, enz.; bij langdurige zenuwpijnen op algemeene vermagering; bij die met een rheumatisch karakter op gebrek aan nachtrust; bij de meeste neuralgiën op periodiciteit, alsmede op de dikwijls aan de pijnaanvallen voorafgaande oorzakelijke momenten (vermoeijenis, zielsverdriet, catarrhale invloeden, exçessen, enz.).

Wat de dwangmiddelen ter genezing betreft, zoo heeft men hier geenen anderen weg te volgen, dan die, welke in het algemeen is aangewezen. Onder de onaangename geneeswijzen verdienen de Spaansche vliegen en andere revulsiva, de laauw waterkuur en de honger-kuur vermelding ⁵⁾. Vrees voor of bedreiging met pijnlijke operatiën, welke hier, indien het gebrek inderdaad bestond, somtijds beproefd zijn, kunnen soms eene uitgebreide toepassing vinden; bijv. bij odontalgie de extractio dentium; bij prosopalgie de sectio nervorum faciei; bij gastralgie of enteralgie de gastro- of laparotomie; bij orchidynie de castratio; bij mastodynie de amputatio mammae, enz. enz. Bij vreesachtige personen heeft deze maatregel dikwijls eene voldoende en heilzame uitwerking; bij anderen daarentegen stuitte men meermalen op onwankelbare volharding en dit niet alleen tegen de vrees, maar werkelijk zelfs tegen de pijn in. Wat meer is, somwijlen hoorde men de simulanten zelve levensgevaarlijke operatiën voor zich "verzoeken" ⁶⁾; en in enkele voorbeelden van dwaling der geneeskundigen, zag men hen die zelfs tot het bereiken van hun doel kloekmoedig doorstaan! Van het laatste is een berucht geval voorgekomen bij eene vrouw met mastodynia ficla ⁷⁾!

Noten bij dit artikel

1) Onder deze rubriek, op welke wij in de vroegere §§ herhaaldelijk hebben verwezen, worden de volgende neuralgiën te zamen gevat: cephalalgia, prosopalgia, odontalgia, otalgia, mastodynia, orchidynia, gastralgia, hepatalgia, enteralgia, proctalgia, cystalgia, lumbago, ischias, omalgia, coxalgia, podalgia, enz. Wij voegen daarbij de dolores osteocopi, de dolores rheumatici, enz.

2) Zoo vindt men bij. Perçy en Laurent de waarneming opgeteekend van eene ischias ficta bij eenen Franschen soldaat, die deswegens "post 3 annos dimittebatur". Tijdens zijne behandeling was hem een "crus artifïciale vervaardigd. Terstond daarna "crus suum igni tradebat et celeri cursu abiit."

3) Ten dezen opzigte stemmen wij in met Fallot, wanneer hij zegt: "S'il me fallait opter ici entre trop de rigueur ou trop de facilité, cest vers le dernier parti, que je pencherais ici." l. c. p. 211.

4) Hier ter plaatse vermeld ik met een woord de opgaaf van den Russischen Chir. Maj. Popoff, dat "dolores cruris rheumatici" ook "artificiali modo" kunnen worden geprovoceerd, zoo als hem in de Mil. dienst daar te lande zou zijn gebleken; te weten: "sudorem pedis habitualem supprimendo, ope applicationis cineris (aut terrae) et salis culinaris ad plantam pedis nudam". (Mediz. Zeitg. Russl. 1845, n°. 14).

5) Wendroth genas een hardnekkig geval van ischias simulata alleen door "bedreiging" met eene "cura famis" van twee maanden! Onze Offic. V. Gez, Kieber, Gobee, Ploug, Rodi, Basting en a. zagen insgelijks de beste resultaten van het voorschrijven van een "schraal dieet", bij isolatio of aanhoudend verblijf in bed, enz. ter genezing van voorgewende coxalgie, podalgie, gastralgie, dolores rheumatici, etc.

6) Onlangs kwam mij weder een zoodanig voorbeeld voor bij eenen soldaat, die mij tot tweemalen toe voorsloeg: "dat, wanneer ik hem niet gelooven wilde, hij veel liever wenschte, dat ik hem zijn been mogt afzetten!" Dergelijke betuigingen echter, in gevallen, waar van zoodanige operatie geene de minste sprake kan zijn, schijnen mij steeds zeer verdacht toe.

7) Bij een der schrijvers over ons onderwerp vond ik het volgende, hoogst opmerkingswaardige voorbeeld daarvan opgeteekend, ontleend aan Lentin: "Eene jeugdige dienstmaagd klaagde onophoudelijk over ondragelijke pijnen in één van hare borsten. Op hare dringende bede en haar herhaald verzoek, werd ten langen laatste tot de amputatio mammae overgegaan (alzoo eene ware "opération de complaisance"). De sectie van de weggenomene klier deed nogtans geen spoor van weefsel-ontaarding ontdekken. Naauwelijks echter was de wond gesloten, of zij gaf voor: "dezelfde hevige pijn weder in hare andere borst te ontwaren. Ook deze werd eindelijk op haar vurig smeeken weggenomen I! Na de genezing begon zij al spoedig met nieuwe klagten, nu over pijn in de linker hand, op wier verwijdering zij insgelijks aandrong. Doch toen begon de heelkundige bedrog te vermoeden en inderdaad geraakte deze weldra tot de ontdekking, dat alles niets dan voorwendsel was geweest, met het doel om medelijden op te wekken en een lui en gemakkelijk leven te kunnen leiden !