u). Asphyxia. - Waarnemingen van voorgewenden "schijndood", zelfs van authentieken geneeskundigen oorsprong, zijn er verscheidene te vinden; daarenboven zal men vele, doch meer twijfelachtige en verdachte opgaven daarover bij oudere en nieuwere dichters of roman-schrijvers aantreffen. Al deze geschriften hebben betrekking op personen, die het in hunne magt hadden, ademhaling en bloeds-omloop, voor een meer of minder bevreemdend langen tijd te doen "stilstaan", om alzoo het "beeld des doods" te vertoonen.

Vele geneeskundigen van lateren tijd hebben deze waarnemingen sterk in twijfel getrokken, doch eene physiologische verklaring der mogelijkheid van een' zoodanigen sub-asphyctischen toestand, "voluntariâ et prolongatâ respirationis retentiones", is in de laatste jaren voldoende gegeven. Intusschen worden daardoor de overdrevene mededeelingen over willekeurigen schijndood "van uren of dagen langen duur" in geenen deele bevredigend toegelicht ¹⁾.

In gevallen van twijfel, heeft men hier eenvoudig de regelen op te volgen, welke in het algemeen zijn gegeven, en wanneer men onzeker was, of "asphyxie", dan welligt de "dood" reeds bestond, vergelijke men de opgaven, welke over beider differentiële diagnose in onze asphyxiologische lessen of andere werken over Asphyxiologie zijn geboekt. Eene onafgebrokene observatie zal hier echter, onzes inziens, nimmer gegronde reden tot twijfel of dwaling toelaten.

Aanmerking: Niet alleen asphyxie, maar zelfs de ware dood, schijnt het onderwerp van misleiding, hetzij met verheling, hetzij met nabootsing, te kunnen uitmaken. Eerstens toch kan de dood worden gedissimuleerd, d. i, hij kan, althans voor eenige dagen, of zelfs langer, worden geheim gehouden of verzwegen, hetgeen bijv. geschied zou zijn, in gevallen "ubi, pecuniae causâ, remanentibus interesset, mortuum nondum qua talem cognitum esse publico". En, in de tweede plaats, is simulatio mortis bestaanbaar, bijv. door strafschuldigen, "ut solo natali effugere possint et in posterum judicum indagationi"; of door veroordeelde misdadigers, opdat zij, met behulp van medepligtigen, "clam ex illorum carcere dimoveri possent."

Noot bij dit artikel

1) Ik bedoel hier de bekende proeven van Weber over den magtigen invloed der "retentio respirationis" op de mogelijke "quies cordis". Zoodanige proeven zijn reeds veel vroeger ten deele door Fontana genomen, en is dit feit door Gavin en anderen vóór Weber mede geconstateerd. Men behoeft alzoo in het minst niet verwonderd te staan, over de vele verhalen, welke er geboekt zijn van met opzet voortgebragt stilstaan van het hart. Doch men moet zich dan tevens herinneren, dat dit gevolg slechts tijdelijk te verkrijgen is en alzoo niets gemeens heeft met waren schijndood, dan een korte uitwendige schijn. Worden deze proeven te lang voortgezet, dan kan er, - en Weber zelf heeft eens op het punt gestaan dit te ondervinden, - een doodelijke uitgang volgen.

De meeste voorbeelden van het natuurlijk voorwenden of nabootsen van schijnbaren dood zijn grootendeels van vroegere dagteekening. Een der meest befaamde is dat van den Kolonel Townsend, door Cheyne en andere zijner tijdgenooten waargenomen (beschreven in diens werk, getiteld "English Malady", en uitgetrokken in Henkes Zeitschrift f. d, St. Avz, 4ter Jahrgang). Deze was reeds lang ziekelijk en had bij zich zelven de observatie gemaakt, dat hij zich willekeurig in eenen den dood evenarenden toestand kon verplaatsen. De geneeskundigen overtuigden zich daarvan herhaaldelijk, Cheyne voelde den pols, een tweede plaatste de hand op het hart, een derde hield een spiegeltje voor den mond van den Kolonel. Duidelijk bleek het hun, dat alle waarneembare bewegingen van het hart en den pols ophielden en het spiegeltje niet besloeg, Cheyne gaf op, dat eerst na verloop van ½ uur, gedurende welken tijd de aanwezigen in vrees verkeerden, dat de ware dood gevolgd was, ademhaling en bloedsomloop op nieuw begonnen, waarna Townsend oprees en met de omstanders begon te spreken. Ik meen intusschen, in één der beschrijvingen van dit vreemdluidende geval te hebben gelezen (doch de plaats is mij ontgaan), dat deze proefnemer reeds in denzelfden avond of nacht inderdaad den laatsten adem heeft uitgeblazen. Een ander geval beschreef Cleghorn, van een man, die insgelijks zijn "hart kon laten stilstaan", doch die ook aan dit experiment bezweek, dewijl bij een dezer vertooningen, die hem veel geld opleverden, het hart niet meer begon! (Haller, Methodus studii medic. Tom. I.). Monti, Cardanus, Camerer, hebben insgelijks verhalen van dergelijken aard. Reeds Avicenna schreef over dit feit: "Quidam fuit, qui quoties vellet, jacebat absque sensu et sicut mortuus". Onder de nieuweren, hebben over gedeeltelijken stilstand van het hart Percy en Laurent eene leerzame waarneming: "Nous avons vu un soldat, qui usait d'un tel artifice pour obtenir son congé. Il restait immobile, pâlissait et son "pouls" et son "coeur" ne paraissaient plus donner que quelques mouvemens obscurs d'ondulation. Il restait quelques minutes en cet état, puis il semblait revenir à lui, et son visage se couvrait d'une sueur abondante. Tout le monde donnait dans le piège. Nous demandames qu'on le fustigeât vigoureusement et comme on s'apprêtait pour cette cérémonie, la peur Ie prit et il nous avoua sa feinte, qu'il répéta ensuite devant plusieurs personnes". Dict. d. sc. méd.

§ 201. Hydrophobia

Inhoudsopgave

§ 203. Suicidium

Deze pagina is voor het laatst gewijzigd op: 06 March 2021.